Крылова Варвара Николаевна

(1919 – 1964)

Ийэбит Варвара Николаевна Крылова 1919 сыл балаҕан ыйын 12 күнугэр Крылов Николай Иванович-Халлаан Ньукулай  уонна Бурцева Анна Николаевна дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Олорор сирдэрэ Тимир баппыт диэн ааттаах эбит, сайынын Ойбон күөл диэн сиргэ сайылыыллар.

Ийэбит кыайар-хотор өйдөөх-санаалаах, илиитигэр талааннаах буолан, хайа баҕарар үлэттэн толлон турбата. Уон аҕыс сааһыгар сылдьар кыыһы Мүрүгэ трактор көлө кэлбитигэр холкуос салалтата 1937 сыллаахха куьун аһыллыбыт трактористары бэлэмниир кууруска үөрэттэрэ ыыппыта.

Бу оруйуоннааҕы МТС иһинэн аһыллыбыт куурус Чараҥҥа начаалынай оскуола уонна сугулаан дьиэтигэр улэлээбит.  Кууруска түөрт аҥаар ый үөрэнэн, 1938 сыл муус устарга курсааннар экзамен туттараннар, тракторист идэтин баьылаабыттарын туһунан иһитиннэрбиттэр. Онон 1938 сааһыттан бастаан тракторист сменщигынан саҕалаан, бу үлэни сэбүлээн, идэтин ымпыгын-чымпыгын улам дириҥник баһылаан 1941 сааһыттан ХТЗ тракторга ыстаарсай тракторист буолбут.

Сэрии буолуутугар эр дьоннору солбуйууга анаан оруойон үрдүнэн холкуостарга разнарядка биэрэн , онно улэлии сылдьар кыргыттары хомуйан үөрэтиигэ анал куурус аһыллыбыт. Ийэбитин Балбаараны МТС салалтата улэлэтэ сылдьар тракторын кытта бу кууруска практическай үөрэтиигэ кыттыахтааҕын туьунан дьаьайбыт.

Д. С. Андросов  Кыайыыны уьансыбыттара диэн кинигэтигэр бу курдук суруйбут:

„Тыа сиригэр үөскээбит, килбик, сэмэй, сирдэриттэн-уоттарыттан, дьонноруттан-сэргэлэриттэн саҥа тэйбит кыргыттары техникаҕа чугаьатыыга, кинилэр бэйэлэрин курдук трактарист кыыс сүбэтэ-амата ордук табыгастаах этэ.  Онон Варвара Николаевна сэрии саҕаланыытыгар тракторист кыргыттары үөрэтиигэ, кыргыттар механизатор идэтин баһылыылларыгар быһаччы көмөлөспут улахан үтүөлээх.  Кыргыттар кууруһу бүтэрбиттэрин кэнниттэн Варвара үлэлии сылдьыбыт Кыьыл аграном холкуоһугар хомуурга Севернай комбайны состорбута, кэлэр ыһыыга бэлэмнээн хадьымалы хорутуспута.  1941  сыллааҕы былааны 115,7 бырыьыан толорбута, ол иһигэр бааһынаны хорутууга 145 га оннугар 167 гектары оҥорон СТАХАНОВКА үрдүк аатын ылбыта.

Сэрии иккис, үһүс сылларыгар кини Хоро уонна 2-с Лөгөй нэһилиэктэригэр ХТЗ тракторга үлэлээбитэ.

В.Н.Крылова 1944 сыл муус устарга Хоро тракторнай биригээдэтигэр биригэдьиир көмөлөһөөччүтүнэн анаммыта. Кини ити курдук көхтөөхтук улэлээн үрдук үүнүүнү ыларга кыттыыта үгүс.“

Ийэбит 1958 с.  сибээс хонтуоратыгар үлэҕэ киирбитэ. Бастаан почтальонунан үлэлээбитэ, оччолорго  Борогоҥҥо икки эрэ почтальон үлэлиирэ. Ийэбит арҕааттан Комсомольскай уулуссаҕа диэри таһара. Телеграммалары эмиэ кинилэр таһаллара. Онон олох күнү быһа үлэлиир этэ. Кэлин перевозка отделыгар оператордаабыта уонна сайынын чугас нэһилиэктэргэ тахсан почта отделениетын начальниктарын солбуйара.

Биһиги ийэбит 1964 сыллаахха от ыйын 26 күнүгэр суох буолта. Бу үлүгэр сэрии ыарахан сылларыгар кытаанах  үлэҕэ сылдьан баран олох балачча тупсубутун кэннэ, кэлии быраастар дьалаҕай сыһыаннарыттан күн сириттэн бараахтаабыта  олус хомолтолоох, хоргутуулаах этэ.  Ийэм барарыгар мин уон үс анаар саастаах этим.

Мин харахпар ийэбит нап-намыын сирэйэ, үөрбүт-көппүт хап-хара харахтара бу баарга дылылар.  Наьаа эйэлээх, бэйэ-бэйэлэрин өйдөһөр, убаастабыллаах сыһыаннаах, толору дьоллоох таптаһар сүрэхтээх ийэлээх-аҕалаах улааппыт сылларым сурэхпэр куруутун сылааһы-эрэли биэрэллэр.

Орто кыыстара Бурнашева Галина Михайловна

Дьокуускай к.